Op de eerste dag van de nieuwe lente stap ik bij de kerk van Zingem, aan de voet van de Vlaamse Ardennen, café Sportpaleis binnen. Het zonlicht valt er gloeiend op de houten toog. Aan de muren hangen tientallen foto’s van wielrenners, bijna allemaal uit de oude doos.

Barman Eric steekt spontaan zijn hand omhoog en vraagt wat ik wil drinken. Hij schrikt niet als ik na mijn bestelling naar José Samyn vraag. “Samyn? Tuurlijk ken ik die naam. Iedereen in Zingem, denk ik, zeker de ouderen.”

Ik ben hier omdat ik te weten wil komen wat er op 25 augustus 1969 in dit dorp is gebeurd. Kijkend naar de Grote Prijs José Samyn, een voorjaarskoers in en rond het Henegouwse Dour, hoorde ik Michel Wuyts zeggen aan wie de wedstrijd zijn naam te danken had: José Samyn, een beloftevolle renner uit de Borinage, stierf toen hij amper 23 was. In Zingem. Na een botsing met een toeschouwer tijdens het jaarlijkse criterium.

“Ik ken het verhaal”, zegt Eric. “Maar wie die supporter was, heb ik nooit geweten. Het is in de Dorpsstraat gebeurd, voor de deur van Omer, die toen ook café hield. In De Klok heette zijn café, een van de vijftig toen in Zingem. Omer leeft nog. Misschien moet je eens bij hem aanbellen?”

Maandag 25 augustus 1969. De wereld is nog aan het bekomen van de zweefpasjes van Neil Armstrong op de maan, wanneer Het Laatste Nieuws een groot verhaal over Jean-Pierre 'Jempi' Monseré brengt. In het Tsjecho-Slovaakse Brno is hij tweede geworden op het WK voor amateurs, na de Deen Leif Mortensen. In de kantlijn staat een kort bericht over het na-Tourcriterium in Zingem. De deelnemerslijst maakt ook vandaag nog indruk. Harm Ottenbros, op dat moment regerend wereldkampioen, start met het rugnummer 1. Ook erbij: Roger De Vlaeminck, Belgisch kampioen; Peter Glemser, Duits kampioen: Patrick Sercu, wereldkampioen snelheid; Ferdinand Bracke, wereldkampioen achtervolging: Jaap Oudkerk, wereldkampioen stayers; ook Rik Van Looy, Walter Godefroot, Lucien Van Impe, Erik De Vlaeminck en Raymond Poulidor worden aangekondigd.

Eddy Merckx, die een maand eerder zijn eerste Ronde van Frankrijk heeft gewonnen, is de grote afwezige. Hij geeft de voorkeur aan een criterium in Frankrijk.

De namen van José Samyn, Joseph Mathy en Jacques De Boever vullen de lijst.

In de woonkamer van Annie Samyn hangt een schilderij van haar broer José. Voorovergebogen over het stuur, zijn gezicht doet me enigszins aan dat van de Franse president Emmanuel Macron denken. “Mijn broer was een knappe man”, zegt Annie. “Al mijn vriendinnen waren verliefd op hem, zeker toen hij steeds vaker in de krant stond. José was de vedette van het dorp.”

We zijn in Quiévrain, ten westen van Bergen, tegen de grens met Frankrijk. Annie vertelt me dat haar vader Maurice zesdaagsen reed en dat haar broer José als kind door hem wordt begeesterd. Hij breekt door bij de liefhebbers, zegt ze, wordt Frans kampioen bij de militairen. Fráns kampioen? “Ah ja, mijn vader was een Fransman en mijn moeder een Belgische. Wij hadden de keuze. Ik heb voor België gekozen, José voor Frankrijk.”

Hij maakt op zijn 21ste zijn debuut in de Ronde van Frankrijk van 1967 en wint de etappe naar Digne-les-Bains. Een jaar later wordt hij in de Tour uitgesloten na een positieve dopingtest. Hij loopt een schorsing van twee maanden op, maar krijgt het volgende seizoen toch een plaats in het BIC-team van Jacques Anquetil.

Op 14 mei 1969 verongelukt Raymond Louviot, ploegleider bij BIC. Hij valt in slaap achter het stuur tijdens een groepstraining voor aanvang van de Vierdaagse van Duinkerken. Niettemin staat BIC, met José Samyn, kort erna aan de start van de Ronde van Frankrijk. In de ploegentijdrit naar Sint-Pieters-Woluwe eindigt het team tweede, kopman Jan Janssen wordt uiteindelijk 10de in het eindklassement.

Annie: “Mijn ouders hielden in die tijd café, hier bij de kerk. Na de Tour was er een groot feest, het hele dorp kwam José vieren. Hij was dolgelukkig, hij verkeerde in de vorm van zijn leven en hij had zijn vriendin ten huwelijk gevraagd. In september zouden ze trouwen.”

Het criterium in Zingem staat oorspronkelijk niet op Samyns programma. Om een bevriende familie, net van de Borinage naar de Vlaamse Ardennen verhuisd, te plezieren trekt hij er toch naartoe.

Annie: “Twee jaar eerder had José hun dochter een lift gegeven, toen hij een wedstrijd in Parijs ging rijden. Onderweg hadden ze een zwaar ongeval. Het meisje liep een kaakbreuk op en José is zich daar altijd schuldig over blijven voelen. Toen haar ouders vroegen of hij toch niet naar Zingem wilde komen, durfde hij niet te weigeren.”